صنایع دستی نجف آباد

اولین صنعت دستی که در عین حال دارای پیشینه تاریخی می باشد صنعت ساخت چاقو قفل است که سابقه اش به ساکنین اولیه شهر نجف آباد بر می گردد و اگر دیدگاه آنهایی را که معتقدند این شهر به عنوان قوزخانه ساخته شده و از کارگران اسلحه سازی مسکون گردیده و چاقو سازی بقایای آن دوران است بپذیریم ، عینیت تاریخی آن بهتر مشخص می گردد . زمانی که نقشه شهر به وسیله شیخ بهایی ترسیم شد و به عبارت دیگر زمانی که نجف آباد وجود پیدا کرد حدود ۵۰ سال بعد از آن هنر ، حرفه چاقو سازی در این شهر پا گرفت و این هنر طبق گفته آقای میرعباسی که یکی از هنرمندان به نام این حرفه می باشد ، در ابتدا به وسیله یک غربتی ( کوسی ) به نام ابراهیم ( ابرام کوسی ) برای مردم این سامان عیان شد و به طور قابل توجهی رشد کرد و پا گرفت . بنا براین هنر به ۳۵۰ سال پیش می رسد . با این حال کار استادان این شهر به قدری ماهرانه و خوب انجام گرفت که به سادگی می توان اظهار داشت که بعد از شهرستان های زنجان و ساوه در مقام سوم قرار گرفت . لازم به ذکر است چاقوی ساخت استاد علی نجف آبادی زینت بخش غرفه صنایع دستی موزه لوور فرانسه است که شاید بی مناسبت نیز نباشد ، اگر بگوییم که از نظر کیفیت چاقوهای این شهر بسیار برنده تر و بادوام تر از نواحی دیگر ، حتی زنجان به شمار می رود ، چرا که چاقوهای ساخت زنجان بیشتر از نظر شکل و زیبایی بر این چاقوها برتری دارند . چاقوهایی که در قدیم ساخته می شد همگی با وسایل ابتدایی چون چرخ های دستی ،‌ چکش ، انبر و وسایل دیگر ساخته می شد . چاقوهای قدیمی بزرگ ، دسته کج، شاخ دار و نوک تیز بوده و جنس آنها از آلیاژهای متفاوت بوده است . در دوره قاجاریه به خصوص در دوره محمدخان قاجار هنرمندان این شهر توانسته اند که چاقوهای بهتر و محکم تری بسازند و به بازار عرضه کنند . اصل کارخانجات است ، تهیه می کنندو در کوره های سنتی ذوب کرده و سپس عملیات مختلفی چون پرداخت کردن و آب دادن به فلز را روی آن انجام می دند تا تیغه آن را تهیه کنند . دسته چاقو از شاخ حیواناتی چون بز است و پس از انجام کارهایی بر روی دسته ، چاقو را تهیه م یکنند . متأسفانه این صنعت که معروفیتی خاص داشت ، امروزه با هجوم دستاوردهای صنعت ماشین به رکود کشیده شده و قدرت اقتصادی و هنری پیشین خود را از دست داده است .

صنایع دستی  :
اولین و مهمترین صنعتی که سابقه طولانی به اندازه تاریخ شهر دارد صنعت چاقوسازی است که در رقابت با صنعت چاقوسازی زنجان همچنان زنده و پویا به حیات خود ادامه می دهد.
اما صنعت قالی بافی که جای کرباس بافی و پارچه بافی را گرفته است از معمول ترین و رایج ترین صنایع دستی شهرستان به شمار می آید و شهرت و ارزش صادراتی دارد.
از دیگر صنایع دستی که علی رغم معروفیت خاص خود در مقابله با دستاوردهای جدید رو به زوال رفته، صنعت ورشوسازی است که جای خود را به ساخت دیگ زودپز داده است.
لوده بافی(نوعی سبد که با چوبهای نازگ گیاه ارغوان، انار، بید بافته می شود) تخت کشی، گیوه بافی، پینه دوزی، نمد مالی، کلاه مالی و چیت گری کم و بیش در شهرستان در مغازه های گوشه و کنار محلات به چشم می خورد.

تاچند سال پیش نمد مالها وکلاه مالها در بازار شهر به تولید انواع کلاه نمدی – پالتونمدی – پالتونمدی چوپانها و زیرانداز وغیره می پرداختند. مواد اولیه لازم برای تولید کلاه نمدی پشم وکرک می باشد. برای درست کردن اینگونه کلاه ها در ابتدا میبایست پشم گوسفندان حلاجی شده باشد. ماده اولی این کلاه ها معمولا از پشم گوسفندان است البته گاها کلاه های کرکی هم به اینگونه تولید می شود که بع علت قیمت بالای کرک تولید اینگونه کلاه ها مقرون به صرفه نیست. به طور تقریبی برای هر کلاه کلفت ۲۰ مثقال و برای کلاه های نازکتر ۱۵ مثقال پشم گوسفند مورد نیاز است.پس از مرحله حلاجی پشم گوسفندان بایستی پشم حلاجی شده را با آب صابون ورز داد و سپس پشم ورز داده شده وارد مرحله اِنگاره (انگاره:قالب گرفتن کلاه ها در گویش محلی نجف اباد) گرفتن میشود. برای قالب گرفتن کلاه ها ابتدا بایستی اجاقی برای این کار گرم شده باشد و پس از سفت شدن پشم ورز داده شده (به گویش محلی هم گرفتن) پشم سفت شده را شروع به مالیدن میکنند. (شبیه شغل نمد مالی) پس از شکل گرفتن کلاه نوبت به قالب گرفتن آن میرسد. برای این کار پنج نوع قالب مختلف وجود دارد که بنا به اندازه و نیاز قالب مورد نظر انتخاب میشود کلاه قالب گرفته میشود. پس از مرحله قالب گیری کلاه نوبت به رنگ آمیزی آن میرسد. رنگهای مورد استفاده در شغل کالاه مالی (کالامالی) معمولا از انواع رنگهای گیاهی است از جمله پوست انار و زاج.پس از رنگ آمیزی کلاه مجدداً میبایست کلاه قالب زده و تمیز (به گویش محلی پرداخت شدن) شود و کلاه آماده فروش میشود. کلاه مالی امروزه دیگر مانند گذشته رونق خود را ندارد و بیشترین مشتریان محصولات این شغل از روستاها و شهرهای اطراف هستند. از جمله مشکلات این شغل میتوان به بیمه نبودن شاغلین این بخش و سختی آن اشاره کرد.

صنایع دستی نجف آباد گزینه ای مناسب برای هذایای سازمانی هستند.

لوده در سنت به معنی سبد بزرگی است که برای محل میوه استفاده می شود . لوده بافی که در گذشته جز مشاغل شهر بوده و از جمله صنایع دستی ای می باشد که از طریق آن مردم به امرار معاش می پرداختند . در حال حاضر نیز چند تن از با تجربه ها و قدیمی های این حرفه به لوده بافی مشغول هستند . لوده بافی قبل از اینکه که یک منبع در آمد باشد . جز هنرها و صنایع برتر دستی شهر می باشد که دارای ظرافت های خاص خود می باشد . لوده ها از به هم بافتن چند ترکه ( چوب ) ایجاد می شوند . این لوده ها چنان بافته می شوند که چندین برابر استحکام چوبی که با آن بافته می شود استحکام دارد و از نظر زیبایی نیز شکل هندسی متفاوتی دارد که بر زیبایی آن افزوده است . چوب لوده ها از ترکه ارغوانی ( ترکه ارغانی ) می باشد که بعضی از لوده باف ها آن را در خانه یا در باغ خود می کاشتند و البته بعضی هم آن را می خریدند و به صورت دسته های بزرگ چیده و به حجره هایشان می آورند . ابتدا برگ ها را از ترکه ها جدا می کنندو در حالی که هنوز چوب ها نرم هستند ، مشغول به بافتن یک لوده ( سبد ) می شوند . تماشای هنرمردانی که با حوصله و صبر به بافتن این لوده ها اقدام می کنند ، خالی از لطف نیست .