سنجد سوغاتی خوشمزه شهر بیرجند است که در سفره های هفت سین ما ایرانی ها هر ساله حضور دارد. این محصول خوشمزه پر از خاصیت های فراوانی است که موجب می شود مصرف آن را به همه افراد از جمله پیر و جوان پیشنهاد کنیم.
صنایع دستی بیرجند
خرید صنایعدستی توسط توریست ها یکی از منابع درآمدزایی مردم منطقه بیرجند است و بسیاری از مردم این منطقه از این روش امرارمعاش میکنند. از جمله صنایعدستی که در این منطقه رواج دارد، میتوان به سفالگری، جاجیمبافی، حولهبافی، سیاهچادر بافی، سفرهبافی، گبهبافی، قلمزنی، گلیمبافی، قالیبافی، برکبافی، ترکهبافی، پلاس بافی، حصیربافی، نمدمالی و خراطی سنتی اشاره کرد.
انار فردوس
شهرستان فردوس استان خراسان جنوبی، از تولیدکنندگان اصلی انار در ایران است و پس از شهرستانهای ساوه در استان مرکزی و نیریز استان فارس، سومین تولیدکنندهی انار در کشور است. کشت فراوان انار در این شهرستان موجب شده است تا عمده صنایع شهرستان نیز مرتبط با انار باشند. در باغهای شهرستان فردوس، گونههای مختلف انار کشت میشود؛ شیشه کپ، شهوار، شلغمی، سیاهدانهی یزدی و …
معروفترین و مرغوبترین نوع انار در شهرستان فردوس، انار شیشه کپ است که جایگاه ویژهای در صادرات انار کشور دارد و بیش از ۸۰ درصد تولید سالانهی آن به کشورهای مختلف مانند اسپانیا، ژاپن، کره جنوبی و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر میشود. انار شیشه کپ، پوستی صاف و قرمز دارد، دانههایش قرمز تیره هستند و طعمی ملس و مطلوب دارد. این نوع انار نسبت به سایر انواع، کمتر دچار ترکیدگی میشود و همین امر، دلیل ماندگاری بیشتر و انبارداری مطلوب آن است.
گلیم خراسان جنوبی
گلیم سوزنی همچنین گلیمی با نوعی بافت به نام «پود معلق» از برجستهترین انواع گلیم در خراسانجنوبیاند. از مهمترین نقوش بهکار رفته در گلیمهای این منطقه میتوان به نقش کوهه، بلوچی، کژمار، بوته، هفتلیکه، نگار، ماه، نقش اسب، کجک، دردهن، پیشبرو پیشبیا، حلقه، شطرنجی، کوچ یا دندانبره، درختچهها، بوتههای صحرایی حیوانات و پرندگان اشاره کرد. گلیم در ابعاد متفاوت و کاربردهای سرانداز، کناره و زیرانداز اشاره کرد. بافت گلیم در بیشتر روستاها و شهرستانهای خراسانجنوبی رایج است.
برکبافی در خراسان جنوبی
برک نوعی پارچه است که از پشم شتر یا موی بز بافته میشود و در گویش محلی به آن، کرکی یا کورگی میگویند. این پارچهی نرم و ضخیم که با دستگاههای نساجی سنتی بافته میشود از لطافت و استحکام بسیار مطلوبی برخوردار است. برک، معمولا برای دوخت لباس زمستانی به ویژه کت مردانه استفاده میشود. در گذشته، خیاطان از نوع اعلای آن که به شمشیرک معروف بوده است، برای حاکمان، جامههایی فاخر میدوختند. برک، رنگرزی نمیشود و به اصطلاح، خودرنگ است. این پارچه در رنگهای قهوهای، سیاه، سفید، شیری و خاکستری بافته میشود. برکبافی از قدیمیترین صنایع دستی استان خراسان جنوبی است که قدمت آن به قبل از دورهی سلجوقی برمیگردد و توصیف آن در سفرنامههای سیاحان خارجی آمده است. این نساجی سنتی، که در برخی از شهرستانهای استان مانند بشرویه بسیار رواج داشته است، امروزه نیز در گوشه و کنار استان دیده میشود. در سالهای اخیر، با همکاری بافندگان و نهادهای مرتبط، اقدامات خوبی برای رونق برکبافی صورت گرفته است.
سفرهآردی
سفرهآردی نوعی گلیم مربعی شکل است که در منطقهی قائنات و سرایان تهیه و با ترکیب تکنیک گلیم ساده و پیچ و گلیمپیچ با حاشیهی پرزدار بافته میشود. با توجه به کاربرد این بافتهها برای خمیرگیری نان، این صنایعدستی به این نام شناخته میشود.
سفرهآردی کاربریهای دیگری نیز از جمله زیرانداز برای پخت، رو کرسیای و سجاده دارد.
این رشته صنایعدستی ۲۰۰ سال قدمت دارد و هماکنون به ۲۲ نفر در روستای معواج و مهنج قاین آموزش داده شده تا علاوهبر ایجاد اشتغال، این هنر ارزشمند احیا شود.
جنس سفره آردی از پنبه، پشم و یا ترکیبی از هر دو است که بهصورت گلیمباف با نقوش هندسی ساده بافته و یا از ترکیب دو تکنیک بافت گلیم و قالی برای تهیه آن استفاده میشود.
ترکهبافی
ترکه بافی به نوعی حصیر بافی گفته می شود که از جهاتی با حصیر بافی متفاوت می باشد برای مثال دارای مواداولیه ی متفاوت با حصیر بوده و از مواد اولیه ی آن از شاخه های نازک و جوان و درخت چهای بادام کوهی می باشد. ایم محصول از سوغاتی های استان خراسان جنوبی بوده و یکی از شهرهایی که این سوغات در آنجا یافت می شود شهر بیرجند استان خراسان جنوبی بودهو دارای رواج زیادی در فصول زمستان و پاییز می باشد. این محصولات به دلیل استفاده از مواد متفاوت دارای رنگ های مختلف بوده برای مثال محصولات سبز رنگ ان که از ترکه ی بیدمشک بافته شده اند دارای مقاومت زیادی نیز هستند.