به هر منطقه‌ای از ایران که سفر می‌کنیم صنایع دستی متفاوت و مختص به آن شهر را با تاریخچه‌ای طولانی می‌بینیم. این روزها صنایع دستی جزئی از میراث فرهنگی است. کردستان یکی از استان‌های غربی ایران است که افراد مختلفی در روستاها و شهرهایش به ساخت صنایع دستی مشغول‌اند. لباس کردی یکی از معروف‌ترین صنایع دستی کردستان است.
اگر به کردستان بروید یک وسیله دست‌ساز با نامی جالب می‌بینید. کلاش بر خلاف اسمش گیوه‌ای محلی و پای‌افزاری کردی است که از الیاف طبیعی بافته می‌شود و مهم‌ترین صنایع دستی کردستان به حساب می‌آید. جالب است بدانید که کلاش‌های کردستان نه تنها در ایران بلکه در جهان هم شناخته‌شده است و قدمتی ۸۰۰ ساله دارد.
تولید کلاش در این استان رونق خوبی دارد و مردان و زنان زیادی در شهرهایی مثل سرو‌آباد، مریوان و اورامان به این کار مشغول‌اند. تولید رویه کلاش که بافتی ظریف دارد به عهده زن ها و زیره آن را مردها به عهده دارند و رنگ‌هایی که در این گیوه به کار می‌رود سفید، آبی و قرمز است.
کلاش‌های کردستان در مریوان و منطقه‌هایی مثل کانی‌دینار و جوجه‌سازی ساخته می‌شود. بیشترین سهم صادرات این صنایع دستی به کردستان عراق است.
اگر به تاریخچه صنایع دستی کردستان نگاه کنید می‌بینید، شال‌بافی از گذشته‌های دور تا به حال در کردستان رواج داشته و برخلاف نامش جالب است بدانید که این شال نوعی پوشش مردانه است.
مواد اولیه این دست‌بافت ظریف و زیبا از پشم نوعی بز، به نام مرغز، که پشم لطیفی دارد تهیه می‌شود و تولید آن را زنان و مردان شهرستان‌های بانه، سقز، مریوان و روستاهایی مثل کماله، اورامان تخت، آرمرده و ترجان برعهده دارند. این شال با توجه به الیافش خاصیت جالبی دارد، مثلا در تابستان خنک و در زمستان گرم است و حشرات گزنده از آن دوری می‌کنند.
موج نوعی پارچه است که با استفاده از پشم گوسفندان بافته می‌شود و از آن برای تولید روانداز کرسی، سجاده و پتو استفاده می‌کنند. شما می‌توانید با سفر به کردستان عشایری را ببینید که سال‌ها است در رشته موج بافی فعالیت می‌کنند.
در گذشته موج در لیست جهیزیه دختران کرد و عشایر بوده است. نقوش موج را با طرح‌هایی مثل ترنج‌دار گنبدی، برگ بیدی، چشم بلبلی، سیاه‌وسفید، چهارخانه، گل‌گله، درخت و ماهی، پروانه و محراب می‌بافند.
هنوز هم اگر به بازارهای سنتی کردستان بروید چند استاد هنرمند موج‌باف را خواهید دید که با عشق و علاقه این هنر را زنده نگه داشته‌اند.
گلیم‌بافی، یکی از صنایع دستی زیبای کردستان و از اولین هنرهای فلات ایران است که شهرت جهانی دارد. اگر به گذشته سفر کنید می‌بینید که کرد‌زبان‌ها از گلیم برای کف‌پوش و تزئین خانه و یا یک زیرانداز گرم و قابل حمل استفاده می‌کردند. هنرمندان این حوزه برای تار گلیم از نخ پنبه‌ای و برای پود آن از نخ پشمی دولای تابیده و الوان استفاده می‌کنند.
رایج‌ترین نوع بافت گلیم در کردستان بافت چاکدار است که ساختاری منحنی و ظریف دارد و با دیدنش محو زیبایی آن می‌شوید. این گلیم‌ها از نقش‌هایی مثل گل وکیلی، گل فرنگ، گل چایی، دست و دلبر، نقشه قفقاز، گل چینی، محرمات، نقشه موسایی، گل میرزا علی و قاب قرآن بافته می‌شوند.
قالی یکی از مهم‌ترین و زیباترین صنایع دستی کردستان است. مشهورترین قالی‌های این منطقه متعلق به سنندج، بوکان و بیجار است که در طرح‌های گوناگونی شکسته نظیر انواع هراتی، گل وکیلی، گل میرزاعلی، گل مینا و شاخ گوزن، میناخانی و… بافته می‌شوند.
برای تهیه صنایع دستی کردستان می‌توانید به بازار قدیم سنندج بروید و از میان قالی‌های رنگارنگ این بازار خریدی داشته باشید.
نمدمالی از صنایع دستی قدیمی کردستان با سابقه‌ای ۳۰۰۰ ساله است و معمولا برای تهیه زیراندازهای مختلف به‌کار می‌رود. برای تولید نمد عملی به‌عنوان بافتن انجام نمی‌شود بلکه با ایجاد فشار، رطوبت و حرارت الیاف‌ها در هم می‌روند. مواد اولیه آن پشم حلاجی شده گوسفند، رنگ‌های طبیعی، آب و صابون است.
الیاف فشرده این نمدها ضد‌آب و عایق دما است و تولید آن به حدود یک روز زمان نیاز دارد. گرمای حاصل از تماس بدن با نمد سبب گردش خون بهتر در آن ناحیه می‌شود. اگر از درد کمر و دردهای رماتیسمی رنج می‌برید می‌توانید از نمد برای تسکین گرفتگی عضلات نیز استفاده کنید.
جاجیم بافی از قدیمی‌ترین صنایع دستی کردستان است. اگر به شهرهای این استان سفر کنید می‌توانید وسایلی مثل زیرانداز و رویه کرسی را ببینید که در تولید آنها از بافت جاجیم استفاده شده است. جاجیم پارچه‌ای ضخیم و بدون پرز است که به گلیم شباهت دارد و به صورت راه‌‌راه با نخ‌های پشمی، پنبه‌ای، ابریشمی، کرک، رنگ‌های گیاهی و طرح‌های ساده هندسی بافته می‌شود.
در حال حاضر از جاجیم برای تهیه پتو، رختخواب، زیرانداز دو رو، پشتی، سجاده نماز، رومبلی و تولید کیف و کفش استفاده می‌شود و معمولا این محصول‌ها هنر دست زن‌های عشایر کردستانی است.
قدمت نازک‌کاری چوب در استان کردستان به یک قرن‌و‌نیم قبل برمی‌گردد. هنرمندان این رشته قطعه‌های چوب درختانی مثل گردو و سنجد را صیقل می‌دهند و با روکش کردن آن طرح و نقش زیبایشان را به نمایش در‌می‌آورند. به احتمال زیاد شما محصول‌های نازک کاری کردستان را بارها دیده‌اید.
امروزه با استفاده از این هنر ظریف محصولاتی مثل تخته‌نرد، میز شطرنج، جعبه جواهر، قوطی سیگار، عصا، رحل و قاب عکس را می‌سازند که طرفداران زیادی دارد. کردستان و به خصوص شهر سنندج از مهم‌ترین مرکز‌های تولید محصولات نازک‌کاری چوب به حساب می‌آیند.
همان طور که می‌دانید گیوه پا افزاری محلی است اما اینکه چرا گیوه بعد از گذشت سال‌ها هنوز هم طرفداران خود را دارد باید بگوییم چون این محصول سبک، مقاوم، خنک، راحت و ارزان است و روستاییان و عشایر خودشان می‌توانند آن را تولید کنند. گیوه چاروق یکی از معروف‌ترین صنایع دستی کردستان است و رویه‌ای از نخ پرگ و ریسمان‌های پنبه‌ای دارد و انتهای آن را با لته‌های به هم فشرده و یا چرم در هم می‌کشند. گیوه چاروق برای فصل‌های بهار تا پاییز بهترین انتخاب برای مردم سخت‌کوشی است که برای کشاورزی و دامداری باید از راه های صعب‌العبور بگذرند.
حصیربافی جزء کهن‌ترین صنایع دستی محسوب میشه و از دیرباز مورد استفاده کوچ نشینان بوده، چون برای کوچ کردن نیازمند لوازمی با حمل و نقل آسان بودن.
با توجه به اطلاعات بدست آمده، از دیرباز از حصیر به عنوان زیرانداز و سرپناه استفاده میشد.
حصیر بافی در کشورهایی مانند آفریقا، چین، اندونزی، تایلند و ایران بسیار مورد استفاده و استقبال قرار گرفته.
در شمال و جنوب ایران، مردمان بومی به عنوان حرفه و درآمد زندگی از انواع حصیربافی استفاده میکنن.
محصولات حصیری نظیر سبد همشه جزء پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین محصولات حصیریه.
به بافتن و تنیدن رشته‌های گیاهی به یکدیگر و تولید لوازم کاربردی، حصیر بافی میگن.
این عمل توسط دست و یا پا انجام میشه. حتی ممکنه برای بافتن از دستگاه کمک بگیرن.
از مواد اولیه رایج برای ساخت انواع حصیر میشه به ترکه‌های درخت بید، برگ درخت خرما، ساقه گندم و ساقه نی در حاشیه تالاب‌ها اشاره کرد.
حصیربافی از قدیمی‌ترین صنایع دستی ایرانه. از دوران قدیم تا به امروز مردمان بومی جنوب و شمال کشور برای تهیه لوازم ضروری و کسب درآمد و یا پر کردن اوقات فراغت خودشون از هنر حصیربافی استفاده می‌کردن.
تفاوت بین حصیر بافی در شمال و جنوب ایران، علاوه بر نوع بافت و گیاه، اینه که در شمال کشور به دلیل وجود رطوبت لوازمی که از حصیر بافته میشن دارای جنسی نرم‌تر از حصیر جنوب هستن.
همچنین صنایع دستی حصیری جنوب کشور جنسی خشک دارن.
گیاهی که در شمال مورد استفاده حصیر بافی قرار میگیره، گیاه گالی (لی) و سوف هستش و گیاه مورد استفاده در جنوب کشور ترکه بید و برگ درخت خرماست.
امروزه لوازم حصیری در دکوراسیون‌های سنتی و مدرن مورد استقبال زیادی قرار گرفته و تنوع بالای محصولات حصیری موجب رونق بیشتر این رشته از صنایع دستی شده.
حصیر کاربرد بسیار زیادی در انواع دکوراسیون‌ها داره و در کنار استفاده راحت و وزن سبک، حس ساده زیستی و صمیمیت رو هم منتقل میکنه.
ما در ویشکو گالری تمام سعیمون اینه که انواع محصولات حصیری رو با کیفیت عالی در اختیارتون بذاریم.
برای حصیربافی از ابزارهای ساده‌ای مانند قیچی، سوزن، درفش، چاقو، خط کش، متر، چراغ الکلی و چسب استفاده میشه.
این ابزار بیشتر جهت آماده‌سازی حصیر مورد استفاده قرار میگیرن و محصول نهایی کاملاْ دستی ساخته میشه.
حصیر بافی بر اساس نوع بافت و نوع گیاهی که استفاده میشه انواع مختلفی داره.
ترکه‌بافی، چم بافی، مرواربافی، کپو بافی، بامبو بافی و… نمونه‌هایی از انواع حصیر بافی هستن که در ادامه به توضیح هرکدامشون می‌پردازیم.
در این روش از شاخه‌های درخت بید استفاده میشه که در صورت خشک بودن اون رو در آب (ترجیحاً آب جوش) خیس میکنن تا قابل استفاده بشه.
پس از اینکه ترکه آماده استفاده شد، چهار عدد از اون رو در کنار هم و چهارعدد ترکه دیگر رو به طور متقاطع روی آنها قرار میدن تا به شکل ستاره‌ای هشت پَر بشه.
سپس بافنده با ترکه‌های نازک بافت رو به شکل یکی زیر، یکی رو شروع میکنه و ترکه‌های نازک رو به طور یک در میان از میان ترکه‌هایی که روی هم قرار گرفتن عبور میده.
پس از اینکه بافت قسمت کف به اتمام رسید، برای بافت قسمت لبه باید به بافت حالتی مارپیچی داد و انتهای کار را نیز به صورت مارپیچی ساخت. در مرحله نهایی، ترکه‌ها را باید به داخل قسمت مارپیچ خم کرد.
هنگام سفر به بابل بهتر است علاوه بر بازدید جاذبه‌های دیدنی، جنگل‌ها و مناظر طبیعی آن، سری به بازارهای محلی زده و علاوه بر لذت بردن از حال و هوای شمالی، انواع صنایع دستی و خوراکی‌های محلی آن را به عنوان سوغاتی برای خانواده یا دوستان خود بخرید. البته بهتر است از قبل با سوغات بابل و صنایع دستی آن آشنا شوید تا بتوانید با توجه به سلیقه خود، بهترین محصول را انتخاب کنید. ما اینجا هستیم تا شما را با انواع صنایع دستی و سوغات بابل آشنا کنیم.
اگر به گرمی‌جات علاقه دارید، حتما از مزه این شیرینی سنتی بابل خوشتان می‌آید. شیرینی پشت زیک یک شیرینی مقوی است که با استفاده از گردو، کنجد، عسل، شکر، کره، هل و زعفران طبخ می‌شود. نام این شیرینی خوشمزه و خوش عطر از پرنده‌ای به نام زیک گرفته شده است، اما در بین بسیاری از مردم با نام سوهان کنجدی نیز شناخته می‌شود. اگر در فصل زمستان به بابل سفر کردید، حتما این شیرینی خوشمزه را تهیه کنید و آن را به همراه چایی داغ در کنار دوستان خود نوش جان کنید، این لذت را از خودتان دریغ نکنید!
یک شیرینی سنتی و خوش طعم دیگر به نام آغوزنون در شهر بابل وجود دارد که بیشتر در مراسم و جشن‌های خاص از آن استفاده می‌شود. اگر هنگام جشن شب یلدا به بابل سفر کنید، متوجه می‌شوید که بیشتر زنان خانه‌دار بابلی، این شیرینی را برای جشن شب یلدا می‌پزند و در کنار تنقلات دیگر به همراه خانواده میل می‌کنند. این شیرینی علاوه بر خوشمزه بودن، مواد معدنی و مغذی زیادی مانند فسفر، آهن، ویتامین دی و کلسیم دارد. آغوزنون به دو روش پخته می‌شود، روش اول که به آن آغوزنون یا کنجی می‌گویند و روش دوم به صورت خام است که به آن پیس گنده می‌گویند. گردو در بین ترکیبات این شیرینی نقش مهمی دارد.
احتمالا شما هم حداقل بک بار برنجک را در زندگی خود امتحان کرده‌اید، اگر نه، پیشنهاد می‌کنیم حتما یک بار آن را امتحان کنید. این شیرینی از برنج درست می‌شود و طعم بسیار خاص و جدیدی دارد که اصلا از امتحان کردن آن پشیمان نخواهید شد. برنجک یک شیرینی سنتی معروف است که در میمهانی‌ها و مجالس از آن استفاده می‌شود و تقریبا در هر قستمی از استان مازندران می‌توانید آن را پیدا کنید. مواد اولیه این شیرینی برنج، شکر یا عسل، آب، آبلیمو و روغن هستند.
اگر نان شیرمال را دوست داشته باشید، حتما از مزه نان کوهی هم خوشتان می‌آید، چرا که این دو طعم تقریبا مشابهی دارند. نان کوهی به نان ییلاقی نیز معروف است و یک شیرینی سنتی دیگر از سوغات بابل به حساب می‌آید. این نان به دلیل مقوی بودن بهترین گزینه برای سفره افطار در ماه مبارک رمضان است. نان کوهی آنقدر مواد مغذی دارد که بیشتر مادران مازندرانی آن را به فرزندانشان می‌دهند تا با خود به مدرسه برده و در زنگ تفریح نوش جان کنند. آرد، خمیرمایه، شیر یا ماست، کره یا روغن، تخم مرغ و آب و نمک مواد اولیه نان کوهی هستند. این نان مغزدار بوده و از هل، گردو، کنجد، زرده تخم مرغ، رازیانه و شکر برای تهیه مواد میانی آن استفاده می‌شود.
حتما نام کماج مازندرانی به گوشتان خورده است. کماج مازندرانی در همه شهرهای مازندران از جمله بابل پخته می‌شود. این شیرینی در همدان نیز وجود دارد اما به شکل دیگری پخته می‌شود. کماج با استفاده از شکر، آرد برنج، زعفران، تخم مرغ، وانیل، شیر، گلاب و زردچوبه پخته می‌شود. در سفرتان به بابل، حتما این شیرینی خوشمزه را به همراه چای نوش جان کنید و روح خودتان را جلا ببخشید.
همانطور که گفتیم بابل به شهر بهارنارنج معروف است. به دلیل سازگاری آب و هوای بابل با درخت نارنج، در این شهر درخت‌های فراوان نارنج وجود دارد. نارنج جزو گیاهانی است که همه قسمت‌های آن از شکوفه گرفته تا میوه قابل استفاده است. بهارنارنج همان شکوفه درخت نارنج است که خواص فراوانی از جمله ویتامین‌های D و C دارد. اگر در فصل بهار به شهر بابل بروید و نفس عمیقی بکشید، عطر خوش آن را احساس خواهید کرد. مربای بهارنارنج یکی از خوشمزه‌ترین مرباها است که علاوه بر مزه دلپذیر، عطر و بوی فراوانی دارد. اگر به فکر تهیه سوغاتی بابل برای عزیزانتان هستید، مربای بهارنارنج می‌تواند یک گزینه عالی باشد.
درست است که خرید سوغاتی‌های خوشمزه هر شهر و خوردن آنها لذت خاص خودش را دارد، اما با تهیه صنایع دستی شهری که به آن سفر می‌کنید، می‌توانید آن را برای مدت‌ها یا حتی تا آخر عمرتان نگه داشته، از زیبایی‌های آن لذت برده و با هر بار نگاه کردن به آن از سفر خاطره‌انگیز خود یاد کنید. حتی می‌توانید این صنایع دستی را به عنوان سوغاتی برای عزیزان خود ببرید. در ادامه این مقاله، صنایع دستی بابل را به شما معرفی خواهیم کرد تا قبل از خرید با آنها آشنا شوید.
احتمالا وقتی پا به شمال کشور، به خصوص مازندران می‌گذارید و در بازارهای محلی آن قدم می‌زنید، متوجه کلاه، زنبیل، زیرانداز و سبدهای حصیری آن می‌شوید. مسافران و گردشگران زیادی این وسایل حصیری را به عنوان سوغات و یادگاری از شهر بابل خریداری می‌کنند. هنرمندان مازندرانی با استفاده از گیاهان خودرو مانند “گاله” و “واش” و نی و علف‌هایی به نام “سازیر” و “وران” که در پایان فصل بهار بریده و خشک می‌شوند این وسایل حصیری زیبا را با زحمت فراوانی می‌سازند. این وسایل حصیری در گذشته به عنوان وسایل ضروری در خانه‌ها استفاده می‌شدند، اما امروزه در اکثر خانه‌های خانم‌های باسلیقه جنبه دکوری دارند. زیراندازهای حصیری که برای پیک نیک استفاده می‌کنید نیز جزوی از هنر حصیربافی به حساب می‌آیند.
یکی از هنرهای دستی و قدیمی شهر بابل، گلیم بافی است که طرفداران بسیار زیادی هم دارد. ترکیب رنگ‌های شاد و زیبای سورمه‌ای، نارنجی، قرمز و سبز و همچنین نقش‌های هندسی که روی این گلیم‌ها پیاده می‌شوند، زیبایی و جذابیت آنها را چندبرابر می‌کنند. نقوش پیاده شده بر روی گلیم بافی در استان مازندران بیشتر الهام گرفته از طبیعت هستند. این هنر دستی زیبا در بیشتر شهرهای استان مازندران به خصوص بابل، رونق دارد. این گلیم‌ها با دستگاه ساخته می‌شوند. انواع مختلفی از دستگاه‌های گلیم بافی به نام گلیم ساده باف، گلیم چرخی باف و گلیم سوزنی وجود دارند. با خرید این گلیم‌ها می‌توانید حال و هوای شمالی به خانه‌تان ببخشید.
جاجیم یک هنر دست‌بافی است که بیشتر بین روستائیان رونق دارد. جاجیم می‌تواند یک سوغاتی پرکاربرد باشد و از آن به عنوان زیرانداز، سجاده، پشتی، رختخواب پیچ، مفرش، پتو و رویه کرسی استفاده می‌شود. در بافت جاجیم مردان و زنان هر دو نقش دارند به طوری که مردان مرحله تهیه پشم را به عهده داشته و زنان با مهارت زیادی آن را می‌بافند. در بافت این هنر دستی، ابتدا حاشیه آن بافته می‌شود و سپس نقش‌اندازی آن آغاز می‌شود. جاجیم در نقوش متنوعی مانند آفتاب، چهارگل، خشتی، پنجه‌ای و گل آفتابگردان بافته می‌شود و حاشیه آن با طرح مثلث دندانه‌دار پر می‌شود. می‌توانید با توجه به سلیقه خود طرح دلخواهتان را انتخاب کرده و از زیبایی آن لذت ببرید. ابعاد جاجیم مازندران بین ۲۰ تا ۳۵ سانتی‌متر و طول آن حتی به ۴۰ متر می‌رسد. جاجیم یک سوغاتی ارزشمند به حساب می‌آید که می‌توانید برای عزیزانتان به عنوان یادگار ببرید.
سفالگری در کشور عزیزمان قدمت فراوانی دارد، به طوری که در بسیاری از غارهای ایران ظروف سفالی با قدمت هفت هزارساله کشف شده‌اند! مردم استان مازندران و همچنین شهر بابل نیز از قدیم به این هنر مشغول بوده‌اند. علت پررونق بودن این هنر در استان مازندران، فراوانی خاک رس در این منطقه است. کارگاه‌ها و فروشگاه‌های صنایع دستی بسیاری در شهر بابل وجود دارند که در آن ظروف زیبای سفالی توسط هنرمندان ماهر ساخته شده و به فروش می‌رسند. گردشگران و مسافران زیادی در شهر بابل محو هنر زیبای سفالگری شده و آنها را برای خود تهیه می‌کنند.
جوراب‌های پشمی که توسط هنر دست زنان شمالی بافته می‌شوند، یک سوغاتی مقرون به صرفه، دوست داشتنی و کاربردی به حساب می‌آیند. اگر در فصل زمستان به بابل سفر کردید، حتما این جوراب‌های رنگارنگ با طرح‌های زیبا و متنوع را برای خود یا خانواده‌تان تهیه کنید، چرا که این جوراب‌ها از یخ‌زدگی انگشتان پا در سرمای زمستان جلوگیری کرده و پاهای شما را گرم می‌کنند. این جوراب‌ها دو نوع گردن بلند و گردن کوتاه دارند که می‌توانید آنها را در بازارچه‌های سنتی شهر بابل پیدا کنید.
غذاهایی که در سفر می‌خورید، تا مدت‌ها در ذهن شما باقی می‌مانند، پس بهتر است به هر شهری که سفر می‌کنید غذاهای محلی همان منطقه را امتحان کنید، به خصوص اگر مقصد سفرتان شمال کشور باشد. تعداد غذاهای محلی شمال کشور مانند استان مازندران بسیار زیاد است که اتفاقا بعضی از آنها ریشه در شهر بابل دارند. در این قسمت از مقاله به معرفی غذاهای محلی بابل می‌پردازیم تا با نوش جان کردن آنها در سفر خود به بابل، بیشتر لذت ببرید.
از بین استان‌های مختلف ایران که دستی در تولید عسل دارند، استان اردبیل و به خصوص نواحی سبلان، بهترین عسل کشور را به متقاضیان ارائه می‌کند. موقعیت جغرافیایی این استان و تنوع گونه‌های گیاهی در آن موجب شده است تا عسل خالص و خوشمزه این منطقه بسیار مشهور باشد. اگر بتوانید عسل اصل و طبیعی سبلان که عصاره گیاهان دامنه این کوه هستند، را تهیه کنید بی‌شک بهترین عسل دنیا را خریده‌اید. عسل این منطقه عصاره‌ای از گیاهانی مثل آویشن، گون، شبدر، آفتاب گردان، چهل گیاه، بابونه و ... هستند که هر کدام رنگ متفاوت و خواص درمانی ویژه‌ای دارند.
استان اردبیل به دلیل قرارگیری در منطقه کوهستانی و کوهپایه‌ای در تولید دام کشور نقش مهمی ایفا می‌کند؛ از این جهت لبنیات این منطقه نیز از کیفیت بالایی برخوردار است. در میان انواع لبنیات، سرشیر و کره محلی این منطقه طرفداران بسیار زیادی دارد و خوردن آن با عسل طبیعی سبلان جزو وعده‌هایی ست که نباید آن را از دست بدهید.
حلوا یکی دیگر از سوغات خوشمزه این استان است که در طعم‌های مختلف تهیه می‌شود. یکی از انواع آن، حلوای سیاه یا قره حلواست که برای طبخش از آرد جوانه گندم استفاده می‌شود و هنگام پخت علاوه بر کره، گردو و کنجد نیز به آن می‌افزایند. علت رنگ تیره این حلوا شیره انگوری ست که در انتها به آن اضافه می‌کنند. حلوای سفید یا آغ حلوا هم یکی دیگر از حلواهای معروف استان است که گفته می‌شود بیشتر در مناسبت‌های مذهبی از جمله عید فطر یا برای تبریک پیوند زناشویی زوج های جوان پخته می‌شو؛ ماده اصلی این حلوا آرد برنج است. و در آخر حلوای زنجبیل که همانطور که از نامش پیداست مقدار قابل توجهی زنجبیل دارد و در بسیاری از شهرهای استان آذربایجان شرقی و اردبیل تهیه می‌شود.
قطاب عسلی یکی دیگر از خوشمزه‌های استان اردبیل به ویژه شهر خلخال محسوب می‌شود. این شیرینی خوش طعم از ترکیب ماست، تخم‌مرغ، آرد، گردو، عسل، دارچین و... به دست می‌آید و از گلاب و هل برای عطردار کردن آن استفاده می‌شود.
باقلوا از شیرینی‌هایی ست که در نقاط مختلف ایران به شیوه‌های مختلفی تهیه می‌شود. در اردبیل، این شیرینی پرطرفدار با ترکیب مواد گوناگونی مانند شکر، ماست، شیر، تخم‌مرغ، گردو، پودر پسته، آب لیمو، آرد گندم و نشاسته و روغن مایع طبخ و در شیرینی و نان فروشی‌های مختلف شهر به فروش می‌رسد. گاهی اوقات برای بهتر کردن مزه باقلوا، از عسل به جای شکر استفاده می‌کنند.
نان برنجی خلخال یا قند چوریی یکی از مشهورترین سوغات استان اردبیل است. استفاده از پودر قند با کیفیت در تهیه این نان اهمیت زیادی دارد؛ البته در کنار پودر قند از موادی مثل آرد برنج، هل، زنجبیل، تخم مرغ و... برای پخت این شیرینی نیز استفاده می‌شود. این نان لذیذ در گذشته در خانه پخته و به عنوان هدیه به دوست و آشنا داده میشد اما اکنون می‌توانید این نان سنتی را در شیرینی و نان پزی‌های قدیمی پیدا کنید.
شکلات رسته از شیرینی‌های قدیمی اردبیلی ست که به دلیل کمبود مواد اولیه و سختی تهیه در طول زمان از یادها رفت؛ هر چند هنوز می‌توان در تعدادی از شیرینی فروشی‌های قدیمی و اصیل شهر، سراغ این شیرینی بسیار خوشمزه را گرفت. شکلات رسته از شیر، شکر، کره، خامه، سرشیر، مغز گردو و کاکائو تهیه می‌شود و جزو معدود شکلات‌هایی ست که در تهیه آن به آرد نیازی نیست. پخت این شکلات سنتی حدود 24 ساعت زمان می‌برد و با ابزار و وسایل پخت قدیمی و نایاب، تهیه می‌شود.
نزیک نام یک نان خوشمزه است که در شهرهای استان اردبیل عموما هنگام صبحانه یا زمان افطار مصرف می‌شود و ما آن را با عنوان نان روغنی می شناسیم. این نان به دلیل نداشتن جوش شیرین بسیار سالم است. مواد تشکیل دهنده نان روغنی اردبیلی روغن، آرد گندم، شیر، نمک و مخمر است و مغز آن با آرد و روغن و زردچوبه پر می‌شود.
از دیگر نان‌های مشهور اردبیل می‌توان به فطیر اشاره کرد. فطیر اردبیلی با پودر خمیر ترش، آب و شکر پخته می‌شود. داخل این نان، گردو، دارچین و شکر قرار می‌دهند تا طعم متفاوتی به آن ببخشند. این نان سنتی به عنوان یک میان وعده دلچسب همراه با چای، یا یک خوراکی مغذی برای صبحانه مصرف می‌شود.
تخمه آفتابگردان یکی از پرکاربردترین تنقلات ایرانی ست که در مهمانی‌ها و مجالس، هنگام تماشای فوتبال و حتی در کنار آجیل شب عید در کنار دیگر انواع تنقلات مورد استفاده قرار می‌گیرد. آب و هوای استان اردبیل برای پرورش گل‌های آفتابگردان بسیار مناسب است و در نتیجه نمونه‌ای از بهترین تخمه‌های ایران در این استان تولید می‌شود.
یکی از مناطق اصلی بافت گلیم در ایران، استان اردبیل است که آوازه آن از مرزهای ایران هم فراتر رفته و طرفداران زیادی دارد. قطب تولید این گلیم در شهرهای عنبران، مغان و روستاهای اطراف آنهاست که از میان آنها گلیم عنبران شهرت بسیاری دارد. گلیم در اردبیل بیشتر با رنگ‌های شاد بافته می‌شود و حاصل طرح‌های ذهنی زنان هنرمند و بافنده است. در کنار این طرح‌ها، نقش‌هایی مثل سماور، سینی، اژدها، خرچنگ، گردونه مهر (چلیپایی یا صلیبی) نیز در حاشیه گلیم‌ها به وفور دیده می‌شود. سجاده، خورجین، کیسه و کیف، زیرانداز و... از جمله محصولاتی هستند که با گلیم تهیه می‌شوند.
جاجیم محصول دیگری ست که مردم روستاها و شهرستان‌های استان اردبیل در سطح گسترده آن را تولید می‌کنند و می‌توان گفت که روستاهای خلخال یکی از عمده‌ترین مراکز تولید کننده جاجیم در اردبیل هستند. جاجیم‌های نقاط مختلف این استان با توجه به نقوش و رنگ‌های به کار رفته در آنها و ضخامت یا ظرافت نخ و پشم این جاجیم‌ها، از یکدیگر متمایز می‌شوند. نقوشی که بیشتر مورد استفاده جاجیم بافان اردبیلی قرار می‌گیرند، گوشواره، گل، نگین انگشتر، بادامی و... هستند که روی کیف، سجاده، زیرانداز، پادری، کرسی و پشتی‌ها می‌نشینند تا رنگ و رویی زیبا و سنتی به آنها ببخشند.